کسانی که عامل‌های بسیاری را برای وجود آرمان‌شهر می‌شمارند، بدانند؛
تنها یک عامل برای ایجاد آرمان‌شهر لازم است و آن بیداری (هشیاری) مردم است، زیرا که یک فرد هشیار:
- همواره در پی افزایش آگاهی خویش است؛
- دربند رسانه‌ها نمی‌شود؛
- پیگیر اتفاقات است و اسیر شایعات نمی‌شود؛
- عجولانه قضاوت نمی‌کند و تهمت بی‌روا نمی‌زند(جوگیر نمی‌شود)؛
- فراموشکار نیست و با اتفاقات روزمره مسائل اساسی را فراموش نمی‌کند؛
- تعصب ندارد و تفسیر به رأی نمی‌کند؛
- به نقض قانون حساس است و با آن مقابله می‌کند؛
- ضعف جامعه را مانع پیشرفت خود و جامعه می‌داند؛
- رشد خود را در رشد جامعه می‌بیند و برای آن تلاش می‌کند؛
- به آینده امید دارد و دچار یأس نمی‌شود؛
و ده‌ها ویژگی دیگر که نشئت‌گرفته از هشیاری است و عامل حرکت به‌سمت آرمان‌شهر.
و این، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که فرموده شده:
أَعظَمُ المَصائِبِ الجَهلُ» هیچ مصیبتی بدتر از جهل نیست (غررالحکم و دررالکلم، ص 73)